Fundusze europejskie.
Dzięki funduszom strukturalnym – Europejskiemu Funduszowi Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiemu Funduszowi Społecznemu (EFS) – oraz dzięki Funduszowi Spójności (FS) realizowana jest polityka spójności Unii Europejskiej. Jej podstawowym celem jest zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia we wszystkich regionach i miastach Unii Europejskiej.
Dzięki inwestycjom w politykę spójności Unia Europejska wspiera rozwój i tworzenie nowych miejsc pracy, a także wpływa pozytywnie na rozwój gospodarki. W listopadzie 2013r. Parlament zatwierdził reformę polityki spójności, na którą szacowany budżet w latach 2014-2020 wyniesie 351,8 mld euro, z czego Polsce przypadnie w udziale 82,5 mld euro.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, jako największy z funduszy, ma na celu wyrównywanie różnic w rozwoju regionów. EFRR finansuje wszystkie programy unijne, które mają na celu pomoc opóźnionym w rozwoju regionom w następujących dziedzinach:
Rozwój lokalny, zatrudnienie, działalność małych i średnich przedsiębiorstw;
Rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymywanie trwałego zatrudnienia;
Infrastruktura;
Rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury;
Ochrona i poprawa stanu środowiska;
Rozwój społeczeństwa informacyjnego.
W przyszłości inwestycje w ramach EFRR będą miały następujące priorytety:
Badania i innowacje;
Agenda cyfrowa;
Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw;
Gospodarka niskoemisyjna.
W latach 2014-2020 Polska otrzyma z EFRR około 40,2 mld euro.
Europejski Fundusz Społeczny ma na celu poprawę jakości i dostępności miejsc pracy i możliwości zatrudnienia w Unii Europejskiej. EFS zajmuje się następującymi dziedzinami:
Promocją aktywnej polityki rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie i zapobieganie bezrobociu;
Przeciwdziałaniem zjawisku wykluczenia społecznego;
Kształceniem ustawicznym;
Doskonaleniem kadr gospodarki;
Rozwojem przedsiębiorczości;
Zwiększeniem dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy.
EFS współfinansuje krajowe lub regionalne programy operacyjne, które trwają przez cały siedmioletni okres ram finansowych. Udział EFS w alokacji funduszy strukturalnych w perspektywie finansowej 2014-2020 dla Polski wyniósł 24,7%, co przekracza minimalny pułap unijny, którego wysokość to 23,1%.
Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej, ale nie funduszem strukturalnym. Pomoc z Funduszu Spójności otrzymują kraje, a nie regiony, jak w przypadku EFS i EFRR. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których Produkt Narodowy Brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90 proc. średniej w państwach UE, a wspiera on dwa sektory: środowisko i transport. Głównymi odbiorcami pomocy w ramach Funduszu Spójności są jednostki samorządu terytorialnego, tworzone przez nie związki gmin lub inne podmioty publiczne, np. przedsiębiorstwa komunalne będące własnością gminy.
Fundusz wspiera następujące dziedziny:
poprawa jakości wód powierzchniowych;
polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia;
racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi;
poprawa jakości powietrza;
bezpieczeństwo przeciwpowodziowe;
spójność sieci komunikacyjnej kraju i poszczególnych regionów z innymi krajami Europy;
rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.
Kwota dla Polski na lata 2014-2020 pochodząca z Funduszu Spójności to około 23,2 mld euro.
Regionalne Programy Operacyjne
Regionalne programy operacyjne, podobnie jak krajowe programy operacyjne, są proponowane przez państwa członkowskie i zatwierdzane decyzją Komisji. Celem tych programów jest promowanie wzrostu zatrudnienia w najsłabiej rozwiniętych państwach członkowskich (cel konwergencji) i wzmocnienie konkurencyjności w innych regionach (cel konkurencyjności i zatrudnienia). Dokładny kształt regionalnych programów operacyjnych jest obecnie przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską. Programy zostały przygotowane przez samorządy województw, a po zaopiniowaniu przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zostały przesłane do Komisji. Kwota, jaką otrzymają do dyspozycji samorządy w latach 2014-2020 to 31,28 mld euro, czyli ok. 40% funduszy polityki spójności, które zainwestowane zostaną poprzez regionalne programy operacyjne. W odróżnieniu od perspektywy 2007-2013, programy regionalne będą dwufunduszowe, czyli finansowane ze środków EFRR, jak i EFS.
Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym wspiera działania państw członkowskich polegające na udzielaniu pomocy materialnej tym, którzy jej najbardziej potrzebują. Mowa tu o żywności, ubraniach i przedmiotach osobistego użytku.
Oprócz pomocy rzeczowej, kraje UE realizują działania mające na celu włączenie społeczne i wydostanie się z ubóstwa w postaci doradztwa i pomocy. W latach 2014-2020 Polska otrzyma z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym ok. 473 mln euro.
Europejski Fundusz Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD)
Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji (EFG)
Fundusz ten pomaga pracownikom dotkniętym zwolnieniami grupowymi powodowanymi zmianami w strukturze światowego handlu, gdy duże firmy zamykają zakłady lub przenoszą produkcję poza UE, czy w następstwie światowego kryzysu gospodarczego i finansowego.
Łączny budżet programu na lata 2014-2020 wynosi 150 mln euro. Może on być wykorzystywany na pokrycie 60 proc. kosztów projektów, które pomogą zwolnionym pracownikom znaleźć nową pracę lub otworzyć własną firmę.
Projektami realizowanymi w ramach EGF zarządzają władze krajowe lub regionalne. Każdy projekt trwa dwa lata. Z EGF współfinansowane są projekty obejmujące:
pomoc w znalezieniu pracy
poradnictwo zawodowe
kształcenie, szkolenie i przekwalifikowywanie
mentoring i coaching
przedsiębiorczość i rozpoczynanie działalności gospodarczej.
Fundusz udziela też pomocy w formie dopłat do szkoleń lub przeprowadzki, diet dziennych lub podobnego wsparcia finansowego.
Do otrzymania pomocy z funduszy kwalifikują się indywidualni pracownicy, którzy zostali zwolnieni. W okresie 2014-2020 mogą to być osoby zatrudnione na własny rachunek, pracownicy tymczasowi i pracownicy zatrudnieni na czas określony.
Fundusz Solidarności powstał w celu udzielenia wsparcia państwom członkowskim lub krajom przystępującym do Wspólnoty/regionom dotkniętym poważną klęską żywiołową. Pomoc z Funduszu ma formę dotacji uzupełniającej wydatki publiczne państwa i przeznaczona jest na finansowanie działań, prowadzących do naprawy szkód. Poszkodowane państwo musi złożyć do Komisji wniosek o pomoc w terminie maksymalnie 10 tygodni od ustalenia pierwszych szkód. Przyznanie dotacji trwa do kilku miesięcy, a na jej wykorzystanie beneficjentom przysługuje rok od daty przyznania pomocy finansowej.
Fundusz Solidarnośći
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
Fundusz przyczynia się do:
zwiększenia konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,
poprawy stanu środowiska naturalnego i krajobrazu,
poprawy jakości życia na obszarach wiejskich oraz zwiększenia popierania różnicowania działalności gospodarczej.
Fundusz uzupełnia działania krajowe, regionalne i lokalne, które wspierają priorytety Wspólnoty. Spójność i zgodność pomocy z funduszu z innymi wspólnotowymi środkami wsparcia zapewnia Komisja i państwa członkowskie.
Szacuje się, że w ramach polityki spójności może zostać przeznaczonych ok. 5,2 mld EUR w formie dedykowanych instrumentów we właściwych programach krajowych i regionalnych na działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.Planuje się, że łączne środki publiczne przeznaczone na realizację Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) 2014-2020 wyniosą 13 513 295 000 euro, w tym: 8 598 280 814 z budżetu UE (EFRROW) i 4 915 014 186 euro wkładu krajowego.
Europejski Fundusz Morski Rybacki (EFMR) zastąpił Europejski Fundusz Rybacki oraz szereg innych instrumentów. Fundusz będzie dofinansowywał projekty przyczyniające się do tworzenia nowych miejsc pracy oraz podnoszenia jakości życia społeczności nadbrzeżnych w Europie. Ograniczenie biurokracji ma ułatwić beneficjentom dostęp do finansowania. EFMR ma przyczynić się do realizacji celów wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb), polegających na zapewnieniu ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów morskich.
W tym celu może przyznawać pomoc finansową przeznaczoną na:
zapewnienie ciągłości działalności rybołówstwa i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa,
zmniejszenie presji połowowej przez wyrównanie możliwości floty wspólnotowej w stosunku do dostępnych zasobów,
promocję zrównoważonego rozwoju rybołówstwa śródlądowego,
wzmocnienie rozwoju przedsiębiorstw, które są ekonomicznie opłacalne w sektorze rybołówstwa, i wzrost ich konkurencyjności,
promowanie ochrony środowiska i ochronę zasobów morskich,
wspomaganie zrównoważonego rozwoju i poprawę warunków życia w strefach, gdzie prowadzona jest działalność rybołówstwa,
promocję równości między mężczyznami i kobietami pracującymi w sektorze rybołówstwa.